ئادەم ئەلەيھىسسالام ۋە ئۇنىڭ ئايالى ھاۋا ئانا ئالاھىدە بولۇپ ، ئۇلار بىۋاسىتە ئاللاھ تەرىپىدىن يارىتىلغان ۋە ئۇلار جەننەتى ئېرەمدە ياشىغان. شۇڭا ئۇلاردا بىزنىڭ ئۆگىنىشىمىز ئۈچۈن مۇھىم ئالامەتلەر بار. قۇرئاندا ئادەم ھەققىدە سۆزلەيدىغان ئىككى بۆلەك بار، تەۋراتتىمۇ ئادەم ھەققىدە يەنە بىر بۆلەك بار ( بۇ يەردە ئۇلارنى ئوقۇڭ)
بۇ بايانلار ناھايىتى ئوخشىشىپ كېتىدۇ. ھەر ئىككى باياندا پېرسوناژلار ئوخشاش (ئادەم ، ھاۋا ، شەيتان (ئىبلىس) ، ئاللاھ) ؛ يەرمۇ ئوخشاش (باغ) ؛ شەيتان (ئىبلىس) ئادەم ۋە ھاۋائانىمىزنى ئازدۇرىدۇ ؛ ئادەم ئاتا بىلەن ھاۋا ئانىمىز نومۇس قىلىپ ، جەننەتتىكى دەرەخلەرنىڭ ياپراقلىرى بىلەن ئەۋرەتلىرىنى يوشۇرىدۇ ؛ ئاندىن ئاللاھ ھۆكۈم چىقىرىش ئۈچۈن سۆزلەيدۇ ، ئاللاھ ئۇلارنىڭ يالىڭاچلىقىنى يەنى «نومۇسىنى» يېپىش ئۈچۈن كىيىم بىلەن تەمىنلەش ئارقىلىق رەھىم قىلىدۇ. قۇرئان مۇنداق دەيدۇ: بۇ بىز- «يەنى ئادەم بالىلىرى» ئۈچۈن «ئاللاھنىڭ بىشارەتلىرىدۇر». شۇڭا بۇ پەقەتلا ئىلگىرىكى مۇقەددەس ۋەقەلەر توغرىسىدىكى تارىخ دەرسلىك ئەمەس. بىز ئادەم ئەلەيھىسسالامنىڭ قىسسىسىدىن نۇرغۇن بىلىمگە ئىگە بولىمىز
ئادەمنىڭ بىزنى ئاگاھلاندۇرۇشى
ئادەم ئاتىمىز بىلەن ھاۋا ئانىمىز ئاللاھ ھۆكۈم قىلىشتىن ئىلگىرى پەقەت بىرلا گۇناھ قىلغان. مەسىلەن ، ئاللاھقا ئىتائەتسىزلىك قىلىشتا ئون گۇناھ ئۆتكۈزۈپ توققۇز ئاگاھلاندۇرۇش بېرىپ ، ئاندىن ھۆكۈم قىلىش يوق. ئاللاھقا پەقەت بىر ئاسىيلىق قىلىش قىلمىشىنىڭ ئۆزى يىتەرلىكتۇر. نۇرغۇن كىشىلەر ئاللاھ نۇرغۇن گۇناھلارنى قىلغاندىن كېيىن ئاندىن ئۇلارغا ھۆكۈم قىلىدۇ ، دەپ قارايدۇ. ئۇلارنىڭ قارىشىچە ، ئەگەر ئۇلارنىڭ «گۇناھلىرى ئاز» بولسا ، ياكى ئۇلارنىڭ ياخشى ئەمەللىرى ئۇلارنىڭ يامان قىلمىشلىرىدىن ئېشىپ كەتسە ، ئاللاھ ھۆكۈم قىلمايدۇ. ئادەم ئاتا بىلەن ھاۋا ئانىنىڭ كەچۈرمىشلىرى بۇنىڭ ئۇنداق ئەمەسلىكىنى ئاگاھلاندۇرىدۇ. ئاللاھ ھەتتا ئاسىيلىق قىلغان بىر گۇناھقىمۇ ھۆكۈم قىلىدۇ
ئەگەر بىز ئاللاھقا ئاسىيلىق قىلىشنى بىر مىللەتنىڭ قانۇنىغا خىلاپلىق قىلىش بىلەن سېلىشتۇرساق ، بۇ ئەقىلگە مۇۋاپىق. مەن تۇرۇۋاتقان كانادادا ، مەن پەقەت بىرلا قانۇنغا خىلاپلىق قىلغان بولسام (مەسىلەن مەن بىر نەرسە ئوغرىلىدىم) دۆلەت ماڭا ھۆكۈم قىلالايدۇ. مەن پەقەت بىرلا قانۇنغا خىلاپلىق قىلدىم ، قاتىللىق ۋە تۇتقۇن قىلىش قانۇنىغا خىلاپلىق قىلمىدىم دەپ ئۆزەمنى ئاقلىيالمايمەن. مەن كانادا ھۆكۈمىتىنىڭ جازاسىغا ئۇچراش ئۈچۈن پەقەتلا بىر قانۇنغا خىلاپلىق قىلىشىم كۇپايە. بۇ خۇدى ئاللاھنىڭ ھۆكمىگە ئوخشايدۇ
ئۇلار يوپۇرماق بىلەن كىيىم كىيگەندە ، ئۇلارنىڭ نومۇس ھېس قىلغانلىقىنى ۋە يالىڭاچلىقىنى يېپىشقا ئۇرۇنغانلىقىنى كۆرىمىز. ئوخشاشلا ، مەن نومۇس قىلىدىغان ئىشلارنى قىلغىنىمدا ، ئۇنى يېپىشقا ۋە باشقىلاردىن يوشۇرۇشقا تىرىشىمەن. ئەمما ئادەم ئەلەيھىسسالامنىڭ تىرىشچانلىقى ئاللاھنىڭ ئالدىدا بىكار بولدى. ئاللاھ ئۇلارنىڭ مەغلۇبىيىتىنى كۆرەلەيتتى ، ئاندىن ئۇ سۆزلىدى ۋە جازاسىنى يۈرگىزدى
…ئاللاھنىڭ ھۆكۈمدىكى ئەمەللىرى
بىز ئۈچ ھەرىكەتنى كۆرەلەيمىز
- ئاللاھ ئۇلارنى مەڭگۇ ياشىمايدىغان قىلدى – ئۇلار ئەمدى ئۆلەلەيدۇ
- ئاللاھ ئۇلارنى باغدىن قوغلىدى. ئۇلار ئەمدى يەرشارىدا تېخىمۇ قىيىن تۇرمۇش كەچۈرۈشى كېرەك
- ئاللاھ ئۇلارغا تېرە كىيىملەرىنى بىرىدۇ
كىشىنى ھەيران قالدۇرىدىغىنى ، ھازىرگىچە ھەممىمىز بۇلارنىڭ تەسىرىگە ئۇچرايمىز. ھەممە ئادەم ئۆلىدۇ. ھېچكىم – پەيغەمبەر ياكى باشقىلار – جەننەت باغلىرىغا قايتىپ كىتەممەيدۇ ؛ ھەممەيلەن داۋاملىق كىيىم كىيىدۇ. ئەمەلىيەتتە ، بۇ ئۈچ ئىش بەك «نورمال» بولۇپ ، ئاللاھنىڭ ئادەم ئاتا بىلەن ھاۋا ئانىغا قىلغانلىرىنى بىز نەچچە مىڭ يىلدىن كېيىنمۇ ھېس قىلىۋاتىمىز. ئۇ كۈنى يۈز بەرگەن ئىشلارنىڭ ئاقىۋىتى يەنىلا كۈچكە ئىگەدەك قىلىدۇ
… ئەمما رەھىم بىلەن
ئاللاھتىن كەلگەن كىيىملەر رەھىم شەپقەت سوۋغىسى ئىدى – ئۇلارنىڭ نومۇسلىرى ئەمدى يېپىلدى. شۇنداق ، ئۇ ھۆكۈم قىلدى – ئەمما ئۇ رەھىملىك بىلەن قىلدى . ئادەم ئاتا بىلەن ھاۋا ئانىمىز ئۇلارنىڭ گۇنالىق قىلمىشىغا قارشى «لايىق» كېلىدىغان ياخشى ھەرىكەتلەر ئارقىلىق كىيىم-كېچەك ئالمىدى. گەرچە ئادەم ئاتا بىلەن ھاۋا ئانىمىز ئاللاھنىڭ سوۋغىسىغا لايىق بولمىسىمۇ ، لىكىن ئۇلار ئاللاھنىڭ مەرھەمېتىگە ئېرىشتى. ئەمما بىرەيلەن ئۇلارنىڭ خاتالىغى ئۈچۈن بەدەل تۆلىدى. تەۋرات بىزگە بۇ كىيىملەرنىڭ «تېرە» ئىكەنلىكىنى ئېيتىدۇ. ئۇلارنىڭ كىيملىرى بىر ھايۋاندىن كەلدى. شۇ ۋاقىتقىچە ، ئۆلۈم يوقتى . ئەمما ھازىر تېرىسى كىيىمگە ماس كەلگەن بىر ھايۋان ھاياتى بىلەن تۆلىدى. ئادەم بىلەن ھاۋا ئانىمىز ئاللاھنىڭ رەھمىتىگە ئېرىشىش ئۈچۈن بىر ھايۋان ئۆلدى
قۇرئان بىزگە بۇ كىيىملەر ئۇلارنىڭ نومۇسلىرىنى يىپىش ئۈچۈن بەرگەن دەيدۇ ، ئەمما ئۇلارغا ھەقىقىي ئېھتىياجلىق بولغان يېپىشنىڭ «ھەققانىيلىق» ئىكەنلىكىنى ، مەلۇم مەنىدىن ئېيتقاندا ئۇلارغا بېرىلگەن كىيىملەرنىڭ (تېرىلەرنىڭ) بۇ ھەققانىيلىقنىڭ ئالامىتى ئىكەنلىكىنى ۋە بىزگە بېرىلگەن بىشارەتلەردۇر
ئى ئادەم بالىلىرى! سىلەرگە بىز ھەقىقەتەن ئەۋرىتىڭلارنى ياپىدىغان لىباسنى ۋە زىننەتلىنىدىغان لىباسنى چۈشۈردۇق، تەقۋادارلىق لىباسى ئەڭ ياخشىدۇر، ئەنە شۇلار (يەنى ئىنسان بالىلىرىغا سەترى ئەۋرەت ئۈچۈن لىباس ياراتماق) ئۇلارنىڭ ئىبرەت ئېلىشى ئۈچۈن ئاللاھنىڭ (بەندىلىرىگە بولغان پەزلى ـ مەرھەمىتىنى كۆرسىتىدىغان) ئالامەتلىرىدىندۇر
[ئەئراف سۈرىسى 26-ئايەت]
بىر مۇھىم سوئال: بىز بۇ «ھەققانىيلىق كىيىمى» گە قانداق ئېرىشەلەيمىز؟ پەيغەمبەرلەر بۇ ئىنتايىن مۇھىم سوئالنىڭ جاۋابىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ
ئاللاھنىڭ ھۆكۈمى ۋە رەھىم-شەپقەتلىك سۆزى
ئاللاھ بۇ ئۈچ ئىشنى ئادەم ئاتا ، ھاۋا ئانا ۋە بىز (ئۇلارنىڭ بالىلىرى) ئۈچۈن قىلىپلا قالماسدىن ، بەلكىم ئۇنىڭ كەلىمىلىرىنىمۇ سۆزلەيدۇ. ھەر ئىككى باياندا ئاللاھ «ئاداۋەت» ھەققىدە سۆزلەيدۇ ، ئەمما تەۋرات بۇ «ئاداۋەت» نىڭ ئايال بىلەن يىلان (شەيتان) ئوتتۇرىسىدا بولىدىغانلىقىنى قوشۇپ قويىدۇ. بۇ كونكرېت ئۇچۇر تۆۋەندە يەنە بېرىلگەن. مەن تىلغا ئېلىنغان كىشىلەرنى () بىلەن قىستۇرۇپ قويدۇم. ئاللاھ مۇنداق دەيدۇ
ۋە مەن (ئاللاھ) سەن (شەيتان) بىلەن ئايالنىڭ ئارىسىغا
ۋە سېنىڭ نەسلىڭ بىلەن ئايالنىڭ نەسلىنىڭ ئارىسىغا ئۆچمەنلىك سالىمەن؛
.ئۇ ( ئايالنىڭ ئەۋلادى) سېنىڭ (شەيتانىڭ) بېشىڭنى دەسسەپ زەخىملەندۈرىدۇ
سەن (شەيتان) قوپۇپ ئۇنىڭ ( ئايالنىڭ ئەۋلادىنىڭ) تاپىنىنى ئۇرىسەن
[3:15 يارىتىلىش]
بۇ بىر تېپىشماق – ئەمما بۇنى چۈشىنىشكە بولىدۇ. ئىنچىكىللىق بىلەن ئوقۇسىڭىز ، ئوخشىمىغان بەش خىل پېرسوناژنىڭ تىلغا ئېلىنغانلىقىنى ،ھەم بۇنىڭ كەلگۈسىدە بولىدىغان ئىشلار بىلەن بېشارەت بېرىدىغانلىقىنى كۆرىسىز (بۇنى بايانلارنىڭ كەلگۈسى زاماندا قايتا-قايتا تەكىتلىنىشىدىن كۆرگۈلى بولىدۇ). بۇ پېرسوناژلار
- ئاللاھ
- شەيتان (ياكى ئىبلىس)
- ئايال
- ئايالنىڭ ئەۋلادلىرى
- شايتاننىڭ ئەۋلادلىرى
بۇ تېپىشماق پېرسوناژلارنىڭ كەلگۈسىدە ئۆز-ئارا قانداق مۇناسىۋىتى بارلىقىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ. بۇ تۆۋەندە كۆرسىتىلدى
بۇ يەردە ئېيتىلغان «ئەۋلاد» كىم؟
بىز بەزى كۈزىتىشلەرنى ئېلىپ باردۇق ، بۇ بەزى ئىشلىرىمىزنى ئاسانلاشتۇرىدۇ. چۈنكى بۇ يەردە ئېيتىلغان ئايالنىڭ «ئەۋلادلىرى» ئەر بولۇپ، بۇنىڭدىن بىز بەزى مۇمكىنچىلىكلەرنى تاشلىۋېتەلەيمىز
.بۇ يەردىكى «ئەۋلاد» ئەر بولۇش سۈپىتىدە «قىز» بولىشتىن مۇستەسنا . ئەمما بۇ «ئەر» بىر ئايالدىن كەلگەن
شۇنداقلا بۇ يەردىكى «ئەۋلاد» ئەر «ئۇلار» ئەمەس. بۇ بىر توپ كىشىلەر ، مىللەت ، گۇرۇپپا ياكى بىر دۆلەتنى ئۆز ئىچىگە ئالمايدۇ. ھەر خىل ۋاقىتلاردا ۋە ھەر خىل ئۇسۇللاردا كىشىلەر «ئۇلار» ئىنسانلارنىڭ ۋەزىيىتىنى ھەل قىلىدۇ دەپ ئويلىدى. ئەمما بۇ ئەۋلاد «ئۇ» بولۇش سۈپىتى بىلەن ، مەيلى ھىندى ياكى بۇددىست ، خىرىستىيان ياكى مۇسۇلمانلارغا ئوخشاش بىر مىللەت ياكى مەلۇم دىنغا ئېتىقاد قىلىدىغان كىشىلەر توپى ئەمەس
ئۇ بولسا بىر ئادەم ، ئۇ بىر «نەرسە» ئەمەس. شۇنداقلا ئۇ بىر پەلسەپە ، ئوقۇتۇش ، سىياسىي سىستېما ياكى دىن ئەمەس – چۈنكى بۇلارنىڭ ھەممىسى بىر «نەرسە». ئۇنداق بولمىغاندا، كىشىلەر دائىم يېڭى سىستېما ۋە دىنلارنى ئويلاۋاتقان بولغاچقا ، بۇ «نەرسە» ئادەم كەلتۈرۈپ چىقارغان مەسىلىلەرنى ھەل قىلىش ئۈچۈن ئەڭ ياخشى تاللاش بولغان بولاتتى. شۇڭا بۇ ئەۋلاد (مەسىلەن) خىرىستىئان دىنى ياكى ئىسلام دىنى ئەمەس ، چۈنكى بۇ دىنلار بىر «نەرسە» دەپ ئاتىلىدۇ ، شۇنداقلا يەھۇدىيلار ، خىرىستىيانلار ياكى مۇسۇلمانلاردەك توپ كىشىلەرمۇ ئەمەس ، چۈنكى بۇ كىشىلەرنى «ئۇلار» دەيمىز. تەڭرىنىڭ كۆڭلىدە باشقا بىر نەرسە بار – «ئۇ» بىر يالغۇز ئەر. بۇ بىز دىگەن «ئۇ» شايتاننىڭ بېشىنى تارمار قىلالايدۇ
گەرچە بۇ يەردە «ئەۋلاد» نىڭ كىم ئىكەنلىكى توغرىسىدا بىر سىر مەۋجۇت بولسىمۇ ، بىز تەبىئىي ھالدا كاللىمىزغا كېلىدىغان نۇرغۇن مۇمكىنچىلىكلەرنى ئازايتتۇق
ئاللاھ بىلەن شەيتانىڭ ئوتتۇرىسىدىكى تارىختىن بېرى بولىۋاتقان زىددىيەت
ئاللاھ قىلغان ۋەدىسىدە كەلگۈسىىدىكى دەۋىرنى ئىشلەتكەندىكىن ، بىز ئاللاھ بۇنى مەقسەت بىلەن پىلان قىلدى دەپ چۈشۈنىمىز. بۇ «ئەۋلاد» شايتاننىڭ بېشىنى ئېزىدۇ (يەنى ئۇنى يوقىتىدۇ) ، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ، شايتان ئۇنىڭ « تاپىنىنى ئۇرىدۇ» . بۇنىڭ مەنىسى ھازىرچە ئېنىق ئەمەس. ئەمما بىز ئاللاھنىڭ پىلانىنىڭ ئەمەلگە ئاشىدىغانلىقىنى بىلىمىز
ئاللاھ ئادەمگە نېمە دېمىگەنلىكىگە ئەمدى دىققەت قىلىڭ. ئۇ ئەرگە ئايالغا ۋەدە قىلغاندەك ئەۋلادنى ۋەدە قىلمايدۇ. بولۇپمۇ تەۋرات ، زابۇر ۋە ئىنجىلدىكى دادىلار ئارقىلىق كەلگەن ئوغۇللارغا ئەھمىيەت بېرىلگەندە ، بۇ بىر قەدەر ئالاھىدە. تەۋرات ، زابۇر ۋە ئىنجىلدا بېرىلگەن نەسەبنامىلەر (گېنېئولوگىيەلەر) پەقەت ئاتىلاردىن كەلگەن ئوغۇللارنىلا خاتىرىلەيدۇ. ئەمما «باغدىكى» بۇ ۋەدە ئوخشىمايدۇ – ئەۋلاد «ئۇ» نىڭ بىر ئەر نەسلىدىن كېلىدىغانلىقى توغرىسىدا ۋەدە يوق. تەۋرات پەقەت ئايالدىن كېلىدىغان «ئەۋلاد»نىڭ بولىدىغانلىقىنى ئېيتىدۇ –بۇ يەردە ئەر تىلغا ئېلىنمايدۇ
ئىنسان ئاتىسىز كېلىدىغان «ئۇ» – مەسىھ
ئىنسانىيەت تارىخىدا بار بولغان ئەرلەرنىڭ ئىچىدە پەقەت ئىككىلا ئىنسان دادىسىز بارلىققاكەلگەن. بىرىنچىسى ، ئادەم ئەلەيھىسسالام بولۇپ ، ئاللاھ تەرىپىدىن بىۋاسىتە ياراتىلغان. ئىككىنچىسى ئىيسا ئەل مەسىھ (سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم) بولۇپ ، ئۇ ئەر زاتى چېقىلمىغان ئانىدىن تۇغۇلغان ، شۇڭا ئۇنىڭ دادىسى يوق. بۇ «ئەۋلاد»نىڭ بىر ئايال زاتى ئەمەس ، ھەم «ئۇلار»مۇئەمەس ، ۋە ياكى بىر نەرسە ئەمەس ، بەلكى بىر ئەر زاتى «ئۇ» ئىكەنلىكى توغرىسىدىكى كۆزىتىشكە ماس كېلىدۇ . ئەيسا ئەل مەسىھ (سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم) بىر قىزدىن تۇغۇلغان بالىدۇر
زابۇردىكى پەيغەمبەر يەشايا بۇ بىر قىزدىن تۇغۇلۇشنى – ئۇ تۇغۇلۇشتىن 750 يىل بۇرۇن – تېخىمۇ تەپسىلىي بايان قىلغان
ئەمما ئۇنىڭ دۈشمىنى كىم ؟ شەيتاننىڭ «ئەۋلادلىرى» مۇ؟ گەرچە بۇ يەردە ئۇنى تەپسىلىي سۆزلەيدىغان ۋاقىت بولمىسىمۇ ، كىتابلاردا «ھالاكەت ئوغلى» ، «شەيتاننىڭ ئوغلى» ۋە «مەسىھ» كە قارشى تۇرىدىغان ئىنسان ھۆكۈمرانى تەسۋىرلىنىدۇ. كېيىنكى كىتابلاردا بۇ «مەسىھ»كە قارشى تۇرىدىغان نەرسىنى دەججال دەيدۇ . ئەمما ئۇ تارىخنىڭ بېشىدا ئازراق تىلغا ئېلىنىدۇ
تارىخنىڭ يۇقىرى پەللىسى ، شەيتان بىلەن ئاللاھنىڭ ئوتتۇرىسىدىكى باغدا باشلانغان قىسىنىڭ خۇلاسىسى ئوخشاش كىتابنىڭ بېشىدا ئالدىن تىلغا ئېلىنغان. نۇرغۇن سوئاللار قالدى ۋە تېخىمۇ كۆپ سوئاللار ئوتتۇرىغا قويۇلدى. بۇ يەردىن داۋاملاشتۇرۇش ۋە ئارقا-ئارقىدىن ئاللاھ تەرىپىدىن ئەۋەتىلگەن ئەلچىلەرنى ئۆگىنىش بىزنىڭ سوئاللىرىمىزغا تېخىمۇ ياخشى جاۋاب بېرىدۇ ۋە بىز تۇرۇۋاتقان دەۋرنى چۈشىنۆشگە ياردەم بېرىدۇ. بۇنى ئادەم ۋە ھاۋا ئانىمىزنىڭ بالىلىرى، قابىل ۋە ھابىلنىڭ ھېكايەسى بىلەن داۋاملاشتۇرىمىز